Lefebvre'in "şehir hakkı" üzerine tartışmalarında, değişim değil, kullanım değerine göre örgütlenen kent mekânı/yaşamı temel alınıyor. Buna göre kavram, kentte yaşayanların, kenti kendi ihtiyaçları doğrultusunda değiştirme/yeniden üretme hakkı olarak tanımlanıyor. Harvey'e göre ise şehir hakkı, kentleşme süreci üzerinde kentlilerin belirleyici bir güç olması ve mekânın üretimindeki ekonomik, sosyal, politik süreçleri etkileyecek önemli bir müdahale.
Saraçoğlu Mahallesi'ndeki yıkım ve restorasyon "çalışmaları", şehir hakkı üzerine tekrar düşünmeye itiyor bizi. Yenişehir'in ortasında rant için girilen bu talanın ardında, derin toplumsal bir süreç var. Buna göre, yıkımın kendi kendine durmasını ya da yerel yönetim kahramanlarımızın olaya el koymasını beklemek yerine; şehir hakkını bizzat kendimizin savunabileceği somut adımlar da var.
"Kendin-yap kentleşme", "taktiksel kentleşme" veya "pop-up kentleşme" olarak adlandırılabilecek eylemler, bu çabalardan. Kendin-yap kentleşme, özellikle kamusal alanlardaki resmi planlama uygulamalarının kentlilerin ihtiyaçlarına cevap veremediği noktalarda ortaya çıkan informal, yaratıcı ve çoğunlukla anonim müdahaleler olarak adlandırılıyor. Araba parklarının kamusal dinlenme alanlarına dönüştürülmesi, artık ahşaplardan banklar üretip kentin belirli yerlerine yerleştirmek gibi yaya dostu çözümler ya da kentin ortasında yaşatılan bostanlar bu eylemlerin muhtelif örnekleri. Büyük ya da küçük ölçekli kendin-yap kentleşme uygulamaları, böylece, politik-ekonomik engeller ve şiddetin meşru halleri karşısında "kentlilik bilinci"ni oluşturmada çok önemli bir yerde bulunuyor.
"Kendin-yap kentleşme" örneklerine bakınca; Saraçoğlu'nun yok edilmesinden çok talana karşı örgütlenmemek, insiyatif almamak -hatta daha açık konuşmak gerekirse; sessiz, eylemlilikten kaçan ve böylece suça ortak olan kendimiz- daha çok can sıkıyor sanki.
Kaynak: Iveson K. (2013). Cities within the City: Do-It-Yourself Urbanism...
Kaya Atay İ. & Görgün Kut E. (2017). Kentsel Mekân Üretiminde...
Dinçer Ö. (2013). Sehir Hakkı Çerçevesinde Sokakların...
Comments