ABD’de 80’li yılların başında işgücünün otomasyonu neticesinde mavi-yaka işlerin sayısı azalırken, beyaz-yaka mesleklere geçiş hız kazanıyor. Sosyal yardımların sıkılaştırıldığı bu dönemde; yoksullaşan yedek işgücü ordusu ile şehir ekonomisi arasındaki uyumsuzluğun belirginleştiği noktada, devreye hükümet ve belediyeler giriyor. Yalnızca beyaz-yakalı işgücünün karşılayabileceği yaşam ortamları yaratılırken, yoksullaştırılan kesimin yaşam koşulları sistematik olarak ortadan kaldırılıyor. Kent içerisinde sınıfsal ve mekânsal bir ayrışmanın ifadesi olan bu durum, soylulaştırma/mutenalaştırma (gentrification) olarak tanımlanıyor. Bu noktada, muhtelif örnekler içerisinde sanatçıların da rol aldığını görmek mümkün. Bir örnek, New York’un Lower East Side mahallesi…
160 senedir işçi mahallesi olan East Village, 1980’lerin başında Manhattan’ın yeni sanat merkezi olarak ele alınmaya başlanıyor. Galerilerin istilasına uğrayan bölgede, henüz 1983’te açılan galeri sayısı 25’e ulaşıyor. Yaratılan “macera dolu avangard ortam” özgürleşme, canlanma ve coşku retoriğiyle lanse edilmeye başlanıyor. Belediye, dönüşümü sağlamak için, yer yer mahalleyi çürümeye terk ederek yer yer de müteahhitlere devredebilecek kadar çok bitişik parsel biriktirene kadar hiçbir şey yapmadan bekliyor. Böylece, orta sınıfın yaşam koşullarının sağlanması ve sürdürülmesine ön ayak olunuyor. Sanatçılar ise arkadaki ekonomik ve politik süreçleri arka plana iterken, yarattıkları “bohem” hikâye ile yerinden edilenleri görmezden geliyor.
Kültür endüstrisinin aktörleri -sınıfsal konumları gereği- gerçekleştirdikleri faaliyetlerle, toplumun temel gereksinimlerine dahi dokunup, negatif bir dönüşümün belirleyicisi olabiliyor. Kamusallığına, toplumsal ilişkilerine dokunmadan nostalji rüzgarıyla salındığımız ya da bizzat oralarda yaşayıp aidiyet ilişkileri geliştirdiğimiz tarihi/otantik semtlerin hikayesine daha farklı bakmak gerek sanki.
Kaynak: e-skop: mutenalaştırma sanatı, Koç Ali İstanbul'da Yaşanan Mekânsal Dönüşümler Bağlamında Soylulaştırmanın Yeniden Konumlandırılması
📸: crimereads
コメント